Qu­ran­da nəf­sin fücurunu ifa­də et­mək üçün çox vaxt «hə­va» ter­mi­nin­dən is­ti­fa­də olu­nur. «Hə­va» lü­ğət­də «is­tək, eh­ti­ras, nəf­sin ar­zu və hə­və­si, şəh­vət, şəhvətə qar­şı şid­dət­li meyl, in­sa­nın po­zul­ma­sı­na yol açan bü­tün da­xi­li amil­lər» şək­lin­də izah edi­lir.

İn­kar­çı­lar nəf­sin bu ne­qa­tiv tə­rə­fi­ni, yə­ni «hə­va­nı» ye­ga­nə yol gös­tə­ri­ci­ və ya məq­səd he­sab edir­lər. Bü­tün hə­yat­la­rı­nı öz həvalarını razı salmaq istiqamətində qu­rur­lar. Bu məq­səd­lə zehn­lə­ri­ni tamamilə is­tək­lə­ri­nin tə­min edil­mə­si­nə yö­nəl­dir və do­la­yı­sı i­lə di­nin in­sa­na öy­rət­di­yi hə­qi­qət­lə­ri qav­ra­ya bil­mə­yə­cək ha­la gə­lir­lər.

Al­lah həvalarının nə­za­rə­tində olan in­san­la­rın Qu­ra­nı və pey­ğəm­bər­lə­rin təb­li­ği­ni qav­ra­ya bil­mə­dik­lə­ri­ni be­lə bil­di­rir:

«On­la­rın içə­ri­sin­də elə­lə­ri də var­dır ki, sə­ni din­lə­yər, sə­nin ya­nın­dan çı­xıb ge­dən ki­mi elm ve­ril­miş kim­sə­lər­dən: «Bu sa­at o nə de­di?!» – de­yə so­ru­şar­lar. On­lar Al­la­hın ürək­lə­ri­nə mö­hür vur­du­ğu və öz nəfs­lə­ri­nə uy­muş kim­sə­lər­dir!» («Mu­həm­məd» su­rə­si, 16).

Nəf­si­ni ört-bas­dır edən, nəf­si­nin fücuruna təs­lim olan bir in­san hər ha­di­sə­də və mü­ha­ki­mə­də həvasının ha­kim­li­yi­nə mü­ra­ci­ət edir. Doğru və yanlış hə­va­nın is­tək və ar­zu­la­ra görə qiymətləndirilir. İn­san ar­tıq öz nəf­si­nə səc­də edir. Qu­ran­da in­sa­nın bu və­ziy­yə­tə düş­mə­si­nə «öz hə­və­si­ni tan­rı seç­mə­si» adı ve­ri­lir. Al­lah «Ca­si­yə» su­rə­sin­də­ki ayə­də bu və­ziy­yə­ti be­lə diq­qə­tə çat­dı­rır:

«Nəf­si­ni özü­nə tan­rı edən və Al­la­hın bi­lə­rək­dən yol­dan çı­xart­dı­ğı, qu­la­ğı­nı və qəl­bi­ni mö­hür­lə­di­yi, gö­zü­nə də pər­də çək­di­yi kim­sə­ni gör­dün­mü? Al­lah­dan baş­qa kim onu doğ­ru yo­la sa­la bi­lər?! Mə­gər dü­şü­nüb ib­rət al­mır­sı­nız?» («Ca­si­yə» su­rə­si, 23).

İs­tə­yi və hə­və­si yö­nün­də hə­rə­kət et­di­yi üçün ağ­la­gəl­məz ha­la dü­şən in­san, ey­ni za­man­da, Qu­ran­da gör­mə­yən və eşit­mə­yən ki­mi mü­əy­yən­ləş­di­ril­miş­dir. Ağıl­lı mö­min­lər isə yax­şı ilə pi­si ayı­ran an­la­yı­şa (fə­ra­sə­tə) və ha­di­sə­lə­rə ha­kim olan dünyagörüşünə, qav­ra­yı­şa (bə­si­rə­tə) ma­lik olur­lar. Qu­ran­da həvalarına uy­duq­la­rı üçün dü­şün­mə qa­bi­liy­yət­lə­ri­ni iti­rən və yo­lu­nu azan in­san­lar və cə­miy­yət­lər­lə bağ­lı çox­lu ayələr var­dır. Bu ayə­lər­dən bə­zi­lə­ri belədir:

«De: «Ey ki­tab əh­li! Di­ni­niz­də haq­sız ye­rə if­ra­ta var­ma­yın. Əv­vəl­cə yo­lu­nu az­mış, bir çox­la­rı­nı da az­dır­mış və doğ­ru yol­dan çıx­mış bir tay­fa­nın nəf­si­nin is­tək­lə­ri­nə (həvasına) uy­ma­yın!»« («Mai­də» su­rə­si, 77).

«De: «Si­zin Al­lah­dan qey­ri ta­pın­dı­ğı­nız büt­lə­rə iba­dət et­mək mə­nə qa­da­ğan edil­miş­dir». De: «Mən si­zin nəf­si­ni­zin is­tək­lə­ri­nə (həvanıza) əs­la uy­ma­ram. Be­lə ola bi­lə­cə­yi təq­dir­də mən (haqq yol­dan) azar və doğ­ru yo­la yö­nəl­miş­lər­dən ol­ma­ram!»« («Ənam» su­rə­si, 56).

«Si­zə nə olub ki, üs­tün­də Al­la­hın adı çə­kil­miş hey­van­la­rın ətin­dən ye­mə­yə­si­niz. Hal­bu­ki məc­bu­riy­yət qar­şı­sın­da (ye­mə­li) ol­du­ğu­nuz şey­lər is­tis­na edil­mək­lə, ha­ram bu­yur­duq­la­rı­nı ar­tıq O mü­fəs­səl şə­kil­də si­zə bil­dir­miş­dir. Şüb­hə­siz ki, çox­la­rı bil­mə­dik­lə­rin­dən nəfs­lə­ri­nin is­tək­lə­ri­nə (həvalarına) uya­raq düz yol­dan az­dı­rar­lar. Rəb­bin həd­di aşan­la­rı ən yax­şı ta­nı­yan­dır!» («Ənam» su­rə­si, 119).

«Be­lə­lik­lə, Biz onu ərəb­cə bir hökm ola­raq na­zil et­dik. Əgər sə­nə gə­lən elm­dən son­ra nəfs­lə­ri­nin is­tək­lə­ri­nə (həvalarına) uy­san, sə­ni Al­la­hın əza­bın­dan qo­ru­yan və qur­ta­ran ol­maz!» («Sad» su­rə­si, 37).

«Nəf­si­ni (həvasını) özü­nə tan­rı edə­ni gör­dün­mü? Onun və­ki­li sən­mi ola­caq­san?» («Fur­qan» su­rə­si, 43).

«Ey iman gə­ti­rən­lər! Şa­hid­li­yi­niz si­zin özü­nü­zün, ata-ana­nı­zın, ya­xın qo­hum­la­rı­nı­zın əley­hi­nə ol­sa be­lə, əda­lət­dən möh­kəm ya­pı­şan Al­lah şa­hi­di olun! Əley­hi­nə şa­hid­lik edə­cə­yi­niz şəxs is­tər döv­lət­li, is­tər ka­sıb ol­sun, hər hal­da Al­lah on­la­rın hər iki­si­nə siz­dən da­ha ya­xın­dır. Nəf­si­ni­zin is­tə­yi­nə (həvanıza) uyub haq­dan üz çe­vir­mə­yin! Əgər di­li­ni­zi əyib büz­sə­niz və ya doğ­ru şə­ha­dət ver­mək­dən, ya­xud ümu­mən şa­hid­lik­dən bo­yun qa­çır­sa­nız, bi­lin ki, Al­lah et­di­yi­niz iş­lər­dən xə­bər­dar­dır!» («Ni­sa» su­rə­si, 135).

«La­kin öz­lə­ri­nə zülm edən­lər na­dan­lıq­la nəfs­lə­rin­dən gə­lən is­tək­lə­ri­nə (həvalarına) uy­du­lar. Al­la­hın yol­dan çı­xart­dıq­la­rı­nı doğ­ru yo­la kim sa­la bi­lər? On­la­ra kö­mək edə bi­lən kəs­lər də ol­maz!» («Rum» su­rə­si, 29).

«Eh­ti­yat­lı ol ki, da­nıb nəf­si­nin is­tək­lə­ri­nə (həvasına) uyan bir kəs sə­ni ona inan­maq­dan ya­yın­dır­ma­sın, yox­sa məhv olar­san!» («Ta­ha» su­rə­si, 16).

«Əgər haqq on­la­rın nəfs­lə­ri­nin is­tək­lə­ri­nə (həvalarına) ta­be ol­say­dı, göy­lər, yer və on­lar­da olan­lar kor­la­nıb ge­dər­di. Xeyr, Biz on­lar üçün öyüd-nə­si­hət gə­tir­dik, on­lar isə öz­lə­ri­nə edi­lən öyüd-nə­si­hət­dən üz dön­də­rir­lər» («Mu­mi­nun» su­rə­si, 71).

Hə­va in­sa­nı bir çox meyil­lə­rə cəlb edir, onun göz­lə­ri­ni kor edir. Bu və­ziy­yət­də­ki in­san da əbə­di fə­la­kə­ti­nə doğ­ru sü­rət­lə irə­li­lə­yir.