Bir insanın ədalətli qərar verməsinin, ağıllı düşünməsinin və ağıllı davranmasının qarşısını alan amillərdən biri qarşısındakı insana və ya camaata qəzəbi, kinidir. Əslində, bu, dövrümüzün cahiliyyə cəmiyyətində çox geniş yayılmış düşüncə tərzidir. Bəzi insanlar düşmənçilik etdikləri insanlara qarşı asanlıqla hər cür ədalətsizlik, əxlaqsızlıq edirlər. Bəzən bir adamın üstünə törətmədiyi əmələ görə böhtan atır, təqsirsiz olduğunu bilsələr belə, onun əleyhinə şahidlik edirlər. Bu cür düşmənçiliyə görə günahsız yerə bir çox insan əziyyət çəkir. Bəzi insanlar doğrunu bildiklərinə baxmayaraq, düşmən hesab etdikləri insanların lehinə şahidlik etmir, əllərində bu insanın təqsirsizliyini sübut edən dəlil olsa belə, üzə çıxarmırlar. Hətta bu insanın başına böyük bəla gəlməsi, haqsızlıqla qarşılaşması və ya zülm görməsi onları sevindirir. Ən böyük narahatlıqları isə ədalətin üstün gəlməsi və bu insanın təqsirsizliyinin ortaya çıxmasıdır.
haqq
Allah yetimlərlə ədalətlə davranmağı qəti əmr etmişdir
Quranda ədalətin qorunmasına dair verilən nümunələrdən biri də yetimlərin malları ilə bağlıdır. Ayələrdə yetimlər öz mallarını sərbəst idarə edə biləcək yaşa çatana qədər ədalətlə onların malından istifadə etmək əmr edilmişdir. Ənam surəsində belə buyurulur:
Yetim həddi-buluğa çatana qədər, – xeyirxah məqsəd (onu qoruyub saxlamaq, çoxaltmaq) istisna olmaqla, – onun malına yaxınlaşmayın! Ölçüyə və çəkiyə ədalətlə tam riayət edin… (Ənam surəsi, 152)
Allah başqa ayələrində də yetimlər həddi-buluğa çatmadan onların mallarını tələm-tələsik sərf etməməyi xatırladır, insanları tam ədalətlə davranmağa çağırır. Bu barədəki ayələrdən bəziləri aşağıdakılardır:
Yetimlərin mallarını özlərinə verin və pisi yaxşı ilə dəyişdirməyin! Onların mallarını öz mallarınıza qatıb yeməyin! Həqiqətən, bu, böyük günahdır. (Nisa surəsi, 2) Oxumağa davam et
Kininiz Sizi Ədalətsizliyə Sövq Etməsin
Ədalət, insanlar arasındakı anlaşılmazlıqları həll edərkən haqq sahibinə heç bir tərəf tutmadan haqqını vermək mənasını verir. Amma Quran əxlaqına əməl etməyən insanlar əsasən tam və qəti ədalət anlayışı ilə hərəkət etməzlər. Bir çox xarici amillər onların ədalətli qərar qəbul etmələrinə təsir göstərə bilər. Məsələn, belə bir adam özünə daha yaxın hesab etdiyi insanın lehinə qərar qəbul edə bilər. Həmçinin mənfəətinə uyğun gördüyü, özünə faydalı olan şəkildə hökm verə bilər. Yəni hər növ şəxsi mənfəət naminə verilən qərar ədalətli olmaya bilər.
Lakin insanların ədalətsizlikləri daha çox kin bəslədikləri insanlara qarşı olan davranışlarında ortaya çıxır. Nəfsinin diqtə etdiyi kin hissinə qapılan insan qarşısındakı şəxslə bağlı ədalətli qərar qəbul etməkdə çətinlik çəkə bilər. Kin bəslədiyi şəxsin haqlı olmasına baxmayaraq, Oxumağa davam et
Bilmədiyini Müdafiə Etmə!
İnsanların müdafiə, tətbiq və təbliğ etdikləri hər hansı bir fikrin və ya inancın vicdan sarıdan yüz faiz doğru və dəqiq olması qənaətinə gəlmələri və buna əmin olmaları əsas şərtdir. Bunun əksi, yəni insanların doğru olmasına vicdanən əmin olmadığı və haqqında məlumatı olmadığı hər hansı bir fikrin, insanın və ya hadisənin ardınca getmələri Quranda qadağan edilmişdir. Allah Quranda insanların doğruluğunu təsdiq edib ardınca getdikləri hər bir fikir üçün axirətdə gözləri, qulaqları və qəlbləri ilə hesab verəcəklərini bildirmişdir:
«Bilmədiyin bir şeyin ardınca getmə. Çünki qulaq, göz və ürək – bunların hamısı sorğu-sual olunacaqdır» («İsra» surəsi, 36).
Mənbəyi sağlam olan və doğruluğu qəti şəkildə bilinən yeganə fikir sistemi isə Allahın doğru olduğunu bildirdiyi sistemdir. Bu da Quranda hər bir təfərrüatı ilə bildirilib. Buna görə də müsəlmanlar vicdanlarına uyğun olmayan və Quranda bildirilməyən heç bir düşüncəni qəbul və təsdiq etməzlər. Oxumağa davam et
Müsəlmanlara Ayrılmaq Haram, Birləşmək Vacibdir
Müsəlmanların birliyi yalnız mövcud gərgin vəziyyətin sona çatması üçün lazım olan siyasi tələbat deyil, eyni zamanda müsəlman olmağın tələblərindən biridir. Müsəlmanlar həyatlarının hər anında olduğu kimi daxili və beynəlxalq siyasətdə də Quran əxlaqına uyğun hərəkət etməlidirlər. Quran əxlaqı isə İslam dünyasının ittifaq etməsini tələb edir. Quran əxlaqının prinsip olaraq mənimsənilməsi bu ittifaqın daimi olmasını və gözlənilən aktiv rolu yerinə yetirməsini təmin edəcəkdir.
İslam əxlaqı müsəlmanların daim bir yerdə olmasını, Oxumağa davam et
Quranda İslam Əxlaqının Dünya Hakimiyyətinə İşarə Edən Ayələr
Quranda İslam əxlaqının dünya hakimiyyətinə işarə edən bir çox ayə var. Bu ayələr Peyğəmbərimizin (səv) axır zamanın son mərhələsi olan Qızıl Dövrü təsvir edən hədisləri ilə çox paralellik təşkil edir. Belə bir hadisə bu günə qədər reallaşmadığına görə, Quran ayələrində xəbər verilən geniş miqyaslı hakimiyyətin, Peyğəmbərimizin (səv) xəbər verdiyi axır zamana işarə etdiyi də son dərəcə açıqdır. Quran əxlaqına sahib qullara güc və iqtidar verilməsiylə bağlı ayələrdən bəziləri bunlardır:
Allah belə yazmışdır: “Mən və elçilərim hökmən qalib gələcəyik!” Həqiqətən, Allah Qüvvətlidir, Qüdrətlidir. (Mücadilə surəsi, 21)
Onlar Allahın nurunu öz ağızları ilə söndürmək istəyirlər. Allah isə – kafirlərin xoşuna gəlməsə də, öz nurunu tamamlayacaqdır. Müşriklərin xoşuna gəlməsə də, onu (İslamı) bütün dinlərdən üstün etmək üçün Öz Peyğəmbərini hidayət və haqq dinlə göndərən Odur! (Saff surəsi, 8-9)
Onlar ağızları ilə Allahın nurunu söndürmək istəyirlər. Allah isə (buna) yol verməz, kafirlərin xoşuna gəlməsə də, O, Öz nurunu tamamlayar. Müşriklərin xoşuna gəlməsə də, İslamı bütün dinlərdən üstün etmək üçün Öz Elçisini doğru yol göstərən rəhbərlə və haqq din ilə göndərən Odur. (Tövbə Surəsi, 32-33)
Günahkarlar istəməsələr də Allah Öz kəlmələri ilə haqqı bərqərar edəcək. (Yunus Surəsi, 82) Oxumağa davam et
