Kainatın genişlənməsi və “böyük partlayış” nəzəriyyəsinin yaranması

hleZpoD1920-ci illər, müasir astronomiyanın inkişafı baxımından çox mühüm illər idi. 1922-ci ildə rus fiziki Aleksandr Fridman, Eynşteynin ümumi nisbilik nəzəriyyəsinə görə kainatın sabit olmadığını və ən kiçik bir qarşılıqlı təsirin kainatın genişlənməsinə və ya daralmasına səbəb olacağını müəyyənləşdirdi. Fridmanın gətirdiyi çıxış yolunun əhəmiyyətini ilk görən insan isə, Belçikalı astronom Corc Lemetr (Georges Lemaître) oldu. Lemetr (Lemaître), bu çıxış yollarına əsaslanaraq kainatın bir başlanğıcı olduğunu və bu başlanğıcdan etibarən dayanmadan genişləndiyini irəli sürdü. Həmçinin, bu başlanğıc anından gəlib çıxan radiasiyanın da ortaya çıxarıla biləcəyini ifadə etdi.

Bu elm adamlarının nəzəri hesablamaları o zaman çox diqqət çəkməmişdi. Lakin 1929-cu ildə müşahidə olunmuş bir dəlil, elm aləminə bomba kimi düşdü. Həmin il Kaliforniyadakı Maunt Vilson rəsədxanasında, Amerikalı astronom Edvin Habl (Edwin Hubble) astronomiya tarixinin ən böyük kəşflərindən birini etdi. Habl (Hubble), istifadə etdiyi nəhəng teleskopla səmanı araşdırarkən, ulduzların aralarındakı məsafəyə əsasən qırmızı rəngə çalan işıq yaydıqlarını müəyyənləşdirdi. Bu fikir, həmin vaxtadək qəbul edilən kainat anlayışını kökündən sarsıtdı

Oxumağa davam et

Böyük partlayış nəzəriyyəsinin qələbəsi

The Helix Nebula is 700 light-years away from Earth, but screened before audience's eyes in reconstructed 3D in Hidden Universe, released in IMAX® theatres and giant-screen cinemas around the globe and produced by the Australian production company December Media in association with Film Victoria, Swinburne University of Technology, MacGillivray Freeman Films and ESO. The original image was taken by ESO's VISTA Telescope.

1948-ci ildə Corc Qamov, (George Gamow) Corc Lemetrin (Georges Lemaître) hesablama işlərini genişləndirdi və böyük partlayışa bağlı olaraq yeni bir tezis irəli sürdü. Bu tezisə görə, kainat böyük partlayış nəticəsində meydana gəlibdirsə, kainatda bu partlayışdan gəlib çıxan müəyyən miqdarda radiasiya qalığı olmalıydı. Həmçinin bu radiasiya qalığı kainatın hər yerində bərabər miqdarda olmalıydı.

Oxumağa davam et

Kainat Necə Yaranıb?

XX əsrin əvvəllərinədək materialistlərin hakim olduğu elm dünyasında geniş yayılmış görüş belə idi: kainatın sonsuz ölçülərə sahibdir, sonsuz əvvəldən bəri mövcuddur və sonsuz gələcəyə qədər də mövcud olacaqdır. “Sabit kainat modeli” adlandırılan bu inanca görə kainatın başlanğıcı və sonu yoxdur, kainat hüdudsuz maddələrin bütövüdür. Materialist fəlsəfənin əsasını təşkil edən bu görüş kainatın yaradıldığını da inkar edirdi.

Materializmə inanmış və ya bu fəlsəfənin təsirinə düşmüş çox sayda alim də sözügedən “sonsuz kainat” modelini elmi fəaliyyətlərində əsas olaraq götürürdülər. Astronomiya və fizika sahələrindəki bütün çalışmalar maddənin sonsuzluqdan bəri mövcud olduğu fərziyyəsinə əsaslanırdı. Qısaca desək, bir çox alim uzun illər boyu boş yerə səy göstərmişdi. Çünki elm çox keçmədən bu əfsanələri məhv edəcəkdi.

Sonsuz kainat modelinin səhv olduğunu görən Oxumağa davam et