Bir insanın ədalətli qərar verməsinin, ağıllı düşünməsinin və ağıllı davranmasının qarşısını alan amillərdən biri qarşısındakı insana və ya camaata qəzəbi, kinidir. Əslində, bu, dövrümüzün cahiliyyə cəmiyyətində çox geniş yayılmış düşüncə tərzidir. Bəzi insanlar düşmənçilik etdikləri insanlara qarşı asanlıqla hər cür ədalətsizlik, əxlaqsızlıq edirlər. Bəzən bir adamın üstünə törətmədiyi əmələ görə böhtan atır, təqsirsiz olduğunu bilsələr belə, onun əleyhinə şahidlik edirlər. Bu cür düşmənçiliyə görə günahsız yerə bir çox insan əziyyət çəkir. Bəzi insanlar doğrunu bildiklərinə baxmayaraq, düşmən hesab etdikləri insanların lehinə şahidlik etmir, əllərində bu insanın təqsirsizliyini sübut edən dəlil olsa belə, üzə çıxarmırlar. Hətta bu insanın başına böyük bəla gəlməsi, haqsızlıqla qarşılaşması və ya zülm görməsi onları sevindirir. Ən böyük narahatlıqları isə ədalətin üstün gəlməsi və bu insanın təqsirsizliyinin ortaya çıxmasıdır.
müşrik
Həsəd Etməyin!
İman gətirmiş insan digər insanlardan üstün davranışa malik olur. Lakin bu onun imtahanının sona çatması demək deyil. Möminin də bütün insanlar kimi nəfsi var.
Allah imtahanın bir zərurəti kimi ona günahlardan və pis əməllərdən çəkinməsini ilham etdiyini Quranda bildirmişdir («Şəms» surəsi, 8). Paxıllıq, həsəd kimi mənfi əxlaq xüsusiyyətləri də günahlara daxildir və bu, bütün insanların nəfslərində var:
«…Ancaq nəfslərdə xəsislik həmişə mövcuddur. Əgər siz yaxşı dolanıb (dava-dalaşdan, kobud rəftardan) çəkinsəniz bu sizin üçün daha yaxşı olar. Şübhəsiz ki, Allah etdiyiniz hər bir işdən xəbərdardır!» («Nisa» surəsi, 128). Oxumağa davam et
Müşriklərin Xüsusiyyətləri
Müşriklərin Allaha şərik qoşduqları, tanrı bildikləri şeylərin heç bir tanrılıq xüsusiyyətləri yoxdur. Bunların insana nə xeyir, nə də zərər verə bilməyəcəklərini («Yunus» surəsi, 18), heç bir şey etməyə və yaratmağa güclərinin çatmadığını («Yunus» surəsi, 34; «Əraf» surəsi, 191), nə özlərinə, nə də başqalarına kömək edə bilməyəcəklərini («Əraf» surəsi, 192), doğru yola yönəldə bilməyəcəklərini («Yunus» surəsi, 35) Allah ayələrində bildirmişdir. Vəziyyət bu qədər bəlli olduğu halda müşriklərin belə aciz varlıqları tanrı seçmələrinin, bütləşdirmələrinin səbəbi, həqiqətdə Allahın Özünə aid olan bəzi xüsusiyyətlərin bu varlıqların üzərində təzahür etməsidir.
Məsələn, bir insanın sahib olduğu güc, əzəmət, iqtidar, sərvət, cah-cəlal kimi özəlliklərin hamısı əslində Allaha aiddir. Allah özündə sonsuz olan bu xüsusiyyətlərin yalnız bir qismini imtahan olaraq bu dünyada insanda müəyyən dərəcə təcəssüm etdirmişdir. Bu xüsusiyyətləri o insanın özünə aid zənn edərək ondan qorxmaq, onun Allaha qarşı gələn əmrlərinə inanmaq, bir sözlə, onu Allaha şərik qoşmaq həmin yanlış zənnə uymaqdan irəli gəlir. Oxumağa davam et
Şirk:Sevgi
Şirki formalaşdıran ən önəmli səbəblərdən biri Allahın yaradılışdan verdiyi «sevgi» hissinin yanlış istiqamətləndirilməsidir. Ayədə müşriklərin bütlərinə bəslədikləri möhkəm sevgidən belə bəhs edilir:
«İnsanların içərisində Allahdan qeyrilərini şərik qoşub, onları Allahı sevən kimi sevənlər də vardır. Halbuki iman gətirənlərin Allaha məhəbbəti daha qüvvətlidir. Əgər zülm edənlərin vaxtında görəcəkləri əzabdan xəbərləri olsaydı, onlar bütün qüdrətin Allaha məxsus olduğunu və Allahın əzabının şiddətli olacağını bilərdilər» («Bəqərə» surəsi, 165).
Ayədən anlaşıldığı kimi, «sevgi» şirkin olduğu kimi tövhidin də təməlindəki ən önəmli ünsürdür. Dolayısı ilə, Oxumağa davam et
Şirk:Qorxu
İnsanları şirkə aparan səbəblərdən biri də qorxudur. Eynilə, sevgi kimi, yalnız Allaha qarşı duyulması vacib olan qorxu hissi Onun yaratdıqlarına qarşı duyulduqda şirk yaranmış olur. Çünki Allahdan başqasından qorxmaq, qorxduğu şeyi Allah kimi güc və qüdrət sahibi olaraq görmək, onun Allahdan müstəqil olduğunu, eləcə də Allahın yazdığı taledən kənar qərar verib hərəkət etdiyini düşünmək onu tanrılaşdırmaq mənasını verir. Allahdan başqasına qarşı qorxu bəsləməyin ikinci tanrı seçmək olduğu Quranda belə bildirilir:
«Allah belə buyurdu: «İki tanrı qəbul etməyin. O yalnız tək bir tanrıdır. Ancaq Məndən qorxun!» Göylərdə və yerdə nə varsa, hamısı Onundur! Din də daim Onundur. Belə olduğu təqdirdə Allahdan başqasındanmı qorxursunuz?» («Nəhl» surəsi, 51-52).
Müşriklərin insanlardan hiss etdikləri şiddətli qorxu da ayələrdə belə tərif edilir:
«…İçərilərindən bir qismi Allahdan qorxan kimi və ya daha artıq insanlardan qorxuya düşürlər…» («Nisa» surəsi, 77).
Sevgi və ya qorxudan başqa, Allahdan yox, başqalarından kömək diləmək, Allahı deyil, insanları razı salmağa çalışmaq, Allaha güvənməyib hansısa səbəblərə, insanlara güvənmək, Allahın yaratdıqlarını Allahdan asılı olmayan güc, iradə və nüfuz sahibi olaraq görmək şirkə gətirən səbəblər arasındadır.
Şirk Nədir?
«Şirk» ərəb dilində «şəriklik, ortaqlıq» mənasını daşıyır. Quranda isə şirk hər hansı bir şeyi və ya hər hansı bir kimsəni, ya da hər hansı bir anlayışı üstün tutmaq, dəyər vermək, önəm vermək, daha artıq bəyənmək baxımından Allahla bərabər və ya daha üstün bir səviyyədə görmək və bu yanlış dünyagörüşü ilə hərəkət etmək şəklində göstərilir.
Şirk Quran açıqlamalarında «tay qoşmaq», «şərik qoşmaq» kimi tərcumə edilir. Quranda Allaha şərik qoşmaq «Allahdan başqa tanrı seçmək», «Allahdan başqasına qulluq etmək» kimi də ifadə olunur.
Ən geniş mənada isə şirk inam, düşüncə, əxlaq anlayışı, yaşayış tərzi və dəyər baxımından Allahın Quranda bildirdiyi ölçülərdən və mütləq doğrulardan fərqli meyarlar seçmək və həyatını bu meyarlara görə qurmaqdır. Oxumağa davam et
Quranda İslam Əxlaqının Dünya Hakimiyyətinə İşarə Edən Ayələr
Quranda İslam əxlaqının dünya hakimiyyətinə işarə edən bir çox ayə var. Bu ayələr Peyğəmbərimizin (səv) axır zamanın son mərhələsi olan Qızıl Dövrü təsvir edən hədisləri ilə çox paralellik təşkil edir. Belə bir hadisə bu günə qədər reallaşmadığına görə, Quran ayələrində xəbər verilən geniş miqyaslı hakimiyyətin, Peyğəmbərimizin (səv) xəbər verdiyi axır zamana işarə etdiyi də son dərəcə açıqdır. Quran əxlaqına sahib qullara güc və iqtidar verilməsiylə bağlı ayələrdən bəziləri bunlardır:
Allah belə yazmışdır: “Mən və elçilərim hökmən qalib gələcəyik!” Həqiqətən, Allah Qüvvətlidir, Qüdrətlidir. (Mücadilə surəsi, 21)
Onlar Allahın nurunu öz ağızları ilə söndürmək istəyirlər. Allah isə – kafirlərin xoşuna gəlməsə də, öz nurunu tamamlayacaqdır. Müşriklərin xoşuna gəlməsə də, onu (İslamı) bütün dinlərdən üstün etmək üçün Öz Peyğəmbərini hidayət və haqq dinlə göndərən Odur! (Saff surəsi, 8-9)
Onlar ağızları ilə Allahın nurunu söndürmək istəyirlər. Allah isə (buna) yol verməz, kafirlərin xoşuna gəlməsə də, O, Öz nurunu tamamlayar. Müşriklərin xoşuna gəlməsə də, İslamı bütün dinlərdən üstün etmək üçün Öz Elçisini doğru yol göstərən rəhbərlə və haqq din ilə göndərən Odur. (Tövbə Surəsi, 32-33)
Günahkarlar istəməsələr də Allah Öz kəlmələri ilə haqqı bərqərar edəcək. (Yunus Surəsi, 82) Oxumağa davam et
Hər Hadisənin Quran Əxlaqına Uyğun Şəkildə Qiymətləndirilməsi
Möminin həyatının məqsədi Allaha qulluq etməkdən başqa bir şey deyil. İnsan öz ehtiraslarına görə yaşamaq, ehtiraslarının arxasında qaçmaq ya da başqa insanlara xidmət etmək üçün deyil, yalnız və yalnız Allaha qulluq etmək üçün yaradılmışdır.
Allaha qulluğun yolu isə insanın Quranı özünə rəhbər etməsidir. Mömin üçün əsas məqsəd var gücüylə Quranın hər hökmünə uyğun şəkildə yaşamaqdır.
Qurana baxdığımızda isə möminin yalnız namaz, oruc, həcc kimi möhkəm ibadətlərlə deyil, həmçinin tətbiq edilməsi araşdırma tələb edən ibadətlərlə də məsul olduğunu görürük. Məsələn bir ayədə “İnsanları hikmətlə, gözəl öyüd-nəsihət ilə Rəbbinin yoluna dəvət et, onlarla ən gözəl şəkildə mücadilə et…” (Nəhl Surəsi, 125) əmri verilir. Oxumağa davam et
dusunek.com 